Yerlesme yerinden sehire

Günümüzdeki Berlin’in ilk yerlesme yerleri Cölln, yani simdiki Museumsinsel (müze adasi), ile Berlin’di, Spree’nin kuzey kiyisinda bulunan bölge. Ikisi de 13. yüzyilda kurulmustur, 28 ekim 1237 tarihinde ilk defa Cölln’ün adi anilmistir. Bu muhtemelen Berlin’in kurulus zamaniydi. 1307 yilinda Cölln ile Berlin bir sehire birlesmistir.

1451’de elektör (Kurfürst) II. Friedrich çifte sehiri kargasalardan sonra kendi hükümet merkezi olarak ilan etmistir. Hükümet zamaninda (1640 – 1688) Friedrich Wilhelm sehrin kalkimini baslatmistir, Berlin tekrar tekrar yangin, veba ve savas gibi agir darbelerle sarsildiktan sonra. Berlin onun ardindan kaleye gelistirilmistir ve ilk ihtisamli yapilarinin insaati baslatilmistir, örnegin günümüzdeki „Unter den Linden“ sokagi.

Hükümet kenti ve hizli gelisim

Elektör III. Friedrich’in kendisini 1701 senesinde Prusya’da kral I. Friedrich ilan etmesinden sonra Berlin kraliyetin baskentine ve hükümet kentine yükselmistir. Daha sonra birçok ünlü mimari eser insa edilmistir. I. Friedrich Wilhelm („asker krali“) ve onun ardindan II. Friedrich („Büyük“) adli krallar altinda Berlin 1740 ila 1786 arasinda ise Prusya’da önde gelen endüstri sehri haline gelmeyi basarmistir.

Mimar Knobelsdorff yönetiminde Büyük Friedrich ayrica mimari yeni düzenlemeyi sürdürmüstür. Nüfus 150.000’e kadar çikmis ve asmisti bile. Özellikle Büyük Friedrich sayesinde sanat ve kültür, bilim, arastirma tesvik edilmistir. Berlin onun haricinde Aydinlanma çaginin merkezi olmustur.

1806 ila 1808 arasi Napoleon’un askeri birlikleri sehri ele geçirmislerdir. Fakat 1814’te Leipzig’de gerçeklesen halk savasindaki zaferinden sonra Napoleon’un ilhak ettigi Quadriga (dört atli kosalti) tekrar Brandenburger Tor’a geri götürülmüstür. Schinkel’in saheser klasisist yapilari ve Lenné’nin sanatsal parklari ondan sonraki onyillarda olusmustur. 19. yüzyilin ortasindan ihtibaren ekonomi kuvvetli bir kalkinma yasamistir. Nüfus ise hizla çogalmaktaydi.

Alman Imparatorlugunun baskenti

1871’de, Alman Imparatorlugunun kurulus döneminde, Berlin’de 800.000’den fazla insan yasiyordu. Bu yil 1861’den 1888’e kadar Prusya’nin krali olan I. Wilhelm’e Alman Imparatoru taci takilmistir. Berlin, Alman Imparatorlugunun baskenti olmustu ve 1895 yilinda burda nüfus birbuçuk milyonu çoktan asmisti. 1888’den 1918’e kadar son Alman imparatoru II. Wilhelm burada hükmünü sürdürdü, 1918 yilinda Birinci Dünya Savasinin sonra sürgün edilmeden evvel.

1918’de Birinci Dünya Savasinin ardindan teslim olma Imparatorlugu ve baskenti derin bir krize sokmustur, ve cumhuriyet ilan edilmistir. Zor ekonomik sartlarina ve yirmili yillardaki devrim karmasalarina ragmen kültürel hayat gelismekteydi. Yenilikçi tiyatro sahnelemeleri, görkemli film prömiyerleri, yüksek tempolu varyeteler ve essiz gece hayati Berlin’de ki „Golden Twenties“ („Altin yirmililer“) zamanini belirlemekteydi.

1933, Adolf Hitler’in Imparatorlugun basbakanligini üstlendigi yil olmustur. Onun iktidara gelisi ile Yahudilerin, komünistlerin, escinsellerin, muhalefetçilerin ve birçok baska grubun zulmü baslamistir. Bu, sehrin en kara sayfasinin baslangiciydi.

1936’da Berlin’de XI. Olimpiyat Yazoyunlari düzenlenmistir ve çok az kisi Hitler’in megalomanliginin farkindaydi. 1941 sehre hava saldirilarinin baslama yilidir. 8 Mayis 1945’deki teslim olmaya kadar evlerin yaklasik üçte biri ve tarihi yapilarin çogu yikilarak bu saldirilarin kurbani olmustur.

Tekrar insa edilis ve bölünme

Nasyonal sosyalistlerin teröründen ve Ikinci Dünya Savasindan sonra sehir 1945 yilinda bir harabeye dönüsmüstü. Nüfus hemen hemen yariya inmisti. Sovyetler Birligi (dogu), ABD (güneybati), Büyük Britanya (bati) ve Fransa’dan (kuzeybati) olusan galip devletler sehir bölgesini aralarinda bölüstü.

25 Haziran 1948’den ihtibaren üç bati sektörü Sovyetler Birligi tarafindan bloke edildi. Müttefikler sehire „Rosinenbomber“ (kuru üzüm bombardiman uçagi) adi verilen uçaklariyla yardim ettiler ve böylelikle Berlin ablukasi 12 Mayis 1949’da yaklasik bir sene sonra bitti.

Alman Demokratik Cumhuriyetinin kurulmasindan dolayi Dogu Berlin 7 Ekim 1949’da DDR’nin baskenti ilan edildi. DDR hükümeti sehrin dogu kismina yerlesti. Fakat henüz Berlinliler rahatça Berlin’in dogu kismina geçis yapabiliyordu, örnegin orada çalismak için.

13 Agustos 1961’de örülmüs olan duvar ile Berlin’in bölünmesi mühürlenmis oldu. Artik Dogu Berlinliler ne is yerlerine ne de aile bireylerinin yanina gitmek için sehrin bati kismina geçis yapabiliyordu. Geçis belgesi anlasmasi anca John F. Kennedy’nin ziyaretinden, 1963 yilindan sonra yapilmistir. „Tränenpalast“ („göz yasi sarayi“) adi verilen Friedrichstraße tren istasyonundaki genis bekleme salonu bu dönemde büyük anlam tasiyordu.

Duvarin yikilmasi ve yeniden birlesme

9 Kasim 1989 gecesinde aniden Berlin Duvari’nin yikilmasi gerçeklesti, daha evvel aylar boyunca DDR vatandaslari Macaristan ve Çekoslovakya üzerinden batiya kaçtiktan sonra. Bütün sehir, bütün ülke bunu kutluyordu! Bu andan ihtibaren eski DDR’nin vatandaslari yine hürce hareket edebiliyordu.

3 Ekim 1990’daki Almanya’nin yeniden birlesmesiyle birlikte Berlin tekrar Almanya’nin baskenti oldu. Berlin 1999’dan beri yine Alman Federal hükümet konaginin bulundugu yer olmakla birlikte Alman siyasetinin merkezi haline geldi. 19 Nisan 1999’dan beri parlamento, Sir Norman Foster’in restore ettigi eski Imparatorluk parlamento binasinda Alman Federal parlamentosu adi altinda oturumda.

Cam kubbesi o zamandan bu yana Berlinliler ve dünyanin her yerinden gelen turistler için bir atraksiyon. Ve 2000 yilinda Berlinale festivali vesilesiyle Sony Center kapilarini açmistir ve komple yeniden tasarlanan Potsdamer Platz’daki merkezi tamamlamistir.